Opgelicht en beroofd in Phnom Penh, Cambodja

Het volgende verhaal plaats ik niet omdat het een leuk verhaal is. Ik plaats het om andere reizigers te waarschuwen. Het gaat over een oplichting die in hele grote getallen voorkomt in Cambodja. Misschien komen mensen bij mijn weblog uit als er op internet gezocht wordt met bepaalde zoektermen. In het Engels is er veel over deze oplichting te vinden, in het Nederlands vond ik niet veel.

Tijdens mijn reis in Cambodja ben ik opgelicht en beroofd, in de hoofdstad Phnom Penh. Ik ben door een georganiseerde bende in de val gelokt en ik heb onder druk al mijn geld moeten afgeven. Deze vorm van oplichting staat bekend als "(Filipino) Card Scam" of "Poker Scam". Het is een lang verhaal, maar er zijn veel belangrijke details om te vermelden. Ik denk dat het een wijze les en een goede waarschuwing is om dit verhaal te lezen. Geloof mij als ik zeg dat je als reiziger echt niet in zo'n situatie terecht wilt komen. Ik ben een niet geheel onervaren backpacker met gezond verstand, maar ik ben toch in dit psychologische spelletje getrapt. En ik ben niet de enige.

Op een middag zat ik op een bankje langs de rivier van Phmom Penh, vlakbij het Royal Palace. Een omgeving waar veel toeristen te vinden zijn, en dus ook potentiële slachtoffers voor oplichting. Ik was foto's aan het maken van het verkeer, omdat ik de families met vier of vijf personen op één scooter zo geweldig vind. Een vriendelijke man, ik schatte hem rond de 50-55 jaar oud, kwam naast me zitten en vroeg of ik fotograaf was. "No, just tourist" antwoordde ik. Precies waar hij naar op zoek was, een kwetsbaar toeristje die alleen reist (Als je bijvoorbeeld zegt dat je een expat bent of voor langere tijd verblijft, ben je geen interessant slachtoffer meer, dan ben je waarschijnlijk al op de hoogte van deze veel voorkomende oplichting). We raakten aan de praat en hij vertelde dat hij uit Maleisië kwam, met een Cambodjaanse vrouw getrouwd was en hier al 20 jaar woonde. We maakten een heel normaal en gezellig praatje, we zaten daar minstens 20 minuten zo. Hij had me gevraagd wat voor werk ik deed, ik vertelde dat ik in de zorg werk. Later vroeg hij waar ik vandaan kom. "From the Netherlands, Amsterdam". Nou wat een toeval, zijn zus (die toevallig net op bezoek was in Cambodja) zou volgende maand naar Amsterdam gaan verhuizen en daar in het ziekenhuis gaan werken. Of ik haar niet wat vragen over Amsterdam kon beantwoorden? Natuurlijk kon ik dat, behulpzaam als ik ben, en binnen no-time hing ik met de zus aan de telefoon. Ze stelde me een aantal vragen en vertelde me dat ze in het Sint Lukas Andreas ziekenhuis zou gaan werken en op de Jan van Galenstraat zou gaan wonen. Dat kende ik natuurlijk wel! (Georganiseerd als deze bende is hebben ze al deze informatie paraat naargelang de afkomst van het slachtoffer). En hier ging het mis. De "zus" aan de telefoon zei: "Ik ben toevallig net aan het koken, kom anders langs en eet mee. Dan kunnen we verder praten over Amsterdam". Dat vond ik natuurlijk leuk, uitgenodigd worden bij locals is altijd een unieke ervaring. En ik had al zoveel goede ervaringen gehad met locals in andere landen, dus ik ging op goed vertrouwen mee naar het huis, met de motortaxi.

Aangekomen in het huis, werd ik enthousiast begroet door de "zus" en een nichtje die aan het koken was. Ik had geen flauw idee waar het precies was, door de zigzag weggetjes en de man die op de motor maar tegen me bleef praten, had ik niet op kunnen letten. Maar daar maakte ik me ook helemaal niet druk om, ik kon gewoon weer een taxi terug pakken. Terwijl het nichtje kookte zat ik met de zus en de man in de woonkamer te kletsen. Hele vriendelijke mensen, niets vreemds. De man vertelde me dat hij in het casino werkte, hij kwam met allerlei details over een bezoek aan het Holland Casino in Amsterdam, met adres en al. Ik zei dat ik niet geïnteresseerd ben in casino's, dat ik nooit gok en ook nooit ga gokken. Ik liet de man maar gewoon praten, hij was er kennelijk erg vol van. Hij vertelde dat hij vanuit deze "rijke wereld" wel eens benaderd wordt door rijke mensen (uit Dubai, Brunei) om als croupier op te treden, als zij privé een spel willen spelen (Blackjack of Poker). Ik heb hier totaal geen verstand van dus ik geloofde dat, al interesseerde het me werkelijk niets, dus ik toonde weinig interesse en luisterde maar half. De man bleef echter maar vertellen. Toevallig had hij de avond ervoor nog als croupier opgetreden bij zo'n spel, de winnaar (een rijke dame uit Brunei) had $80.000 gewonnen. Hij zou daar 10% van krijgen, maar ze had hem maar $500 gegeven. En hij had het geld nog wel zo graag aan een foundation voor straatkinderen willen geven (hij was er inmiddels achter dat ik het type ben die dit soort projecten belangrijk vind). Ik liet hem maar gewoon lullen. Toen was het eten klaar en ging ik samen met de zus aan tafel. Heerlijke rijst, vis en een salade. De man at niet mee, hij zou op dieet zijn. Hij ging naar een andere kamer, (was hij misschien de rest van de bende aan het inlichten en voorbereiden?) maar in dat detail had ik op dat moment geen erg. De zus en ik zaten gezellig te kletsen over Amsterdam en aten uit dezelfde pannen. Dit is een belangrijk detail, want veel slachtoffers blijken gedrogeerd te worden in hun voedsel of drinken. Het is ook wel apart dat de man en het aanwezige nichtje niet mee aten omdat ze toevallig allebei op dieet zouden zijn. Ik weet voor 99% zeker dat ik niet gedrogeerd ben, omdat ik me altijd helder ben blijven voelen. Ik vond het overigens wel apart dat de zus een baan in het ziekenhuis in Amsterdam had gevonden, ik wist niet dat er met buitenlandse en niet-Nederlandse verpleegkundigen werd gewerkt. Dit was via haar werkgever (ziekenhuis in Kuala Lumpur) gegaan zei ze, partnerziekenhuis van het Sint Lukas Andreas volgens haar. "Oke, het zal wel dan", dacht ik.

Ik was nu al ruim 1,5 uur in het huis en meer dan twee uur in het gezelschap van die man. Het was nog steeds vriendelijk en eigenlijk niets vreemds. Ze hadden de tijd genomen om mijn vertrouwen te winnen. En toen ging het mis.

De man wilde me zijn casinokaarten laten zien, trots als hij was. Ik werd naar de slaapkamer geleid. Daar stond een bed, een tafel en een stoel. De zus en ik konden op bed gaan zitten, aan tafel, en de man op de stoel. Ik zat in een hoek, de zus naast me en de tafel voor me, dus ik kon niet makkelijk weg (opzettelijk?). Ik vond het toen wel vreemd worden, "maar ik ga toch zo naar huis" dacht ik. De man liet me zijn speelkaarten zien en liet me kaarten schuddelen en delen. Steeds wist hij welke kaarten ik in mijn hand had, maar ik kon niets vreemds aan de kaarten ontdekken. De man (hij heeft zich wel voorgesteld, waarschijnlijk niet eens zijn echte naam, maar ik ben het helaas vergeten) vertelde dat hij als croupier altijd weet welke kaarten elke speler heeft en dat hij hiervoor 'seintjes' kan doorgeven aan spelers, om vals te spelen. Hij legde me alles uit en herhaalde het meerdere keren. Ik had nog steeds geen idee in wat voor situatie ik beland was, ik dacht "laat maar lekker lullen".

Plotseling ging de bel. Er kwam een vrouw binnen, ene Miss (vergeten) uit Brunei. Ze kwam omdat er vanavond in het huis van de man een privé spel Blackjack gespeeld zou worden, al noemden zij het Poker 21 (ofzo iets, dat ben ik ook vergeten, zo interessant vond ik het). Het was 19.15 uur maar de rest van de gasten zouden pas 20.30 uur komen. Ze was aangenaam verrast dat ik als gast in het huis was en ging een vriendelijk praatje met me aan. En toen ging alles heel snel. Voor ik het wist waren de kaarten geschud en de fiches uitgedeeld. We konden wel een 'oefen' spelletje spelen, totdat de andere gasten kwamen. Ik had daar helemaal geen zin in, maar het zou niet om geld gaan, zei de man. Ik had nog steeds niet het idee dat ik in een scam was beland of dat ik in gevaar was, ik dacht meer dat ik gewoon in een hele bizarre situatie was beland. Ik vond het niet leuk, maar ik bleef maar gewoon tegen mezelf herhalen: "ik ga toch zo naar huis"

We speelden Blackjack/Poker 21. De "zus" en ik als team, tegen de vrouw uit Brunei. De man als croupier. De man maakte naar mij alle seintjes die hij me het uur daarvoor uitgelegd had. Zo wist ik steeds of de vrouw een Aas, 10, 9 of 8 in haar handen had. Zo kon ik steeds winnen. Mijn stapels fiches groeide en de vrouw haar fiches krompen. Toen kocht de vrouw nieuwe fiches. Er kwam dus ineens geld bij kijken. Ze pakte haar tas op tafel en haalde en dikke pakken van biljetten $100 uit, en kocht voor $20.000 fiches. Ik stond helemaal perplex en ik kon alleen maar denken, "in wat voor rare situatie ben ik nu toch beland?". De vrouw deed of het de normaalste zaak van de wereld was vertelde me dat ze gisteren nog $80.000 had gewonnen. (Hé, dat had ik eerder gehoord). De man vertelde mij, geen zorgen, jij hoeft geen fiches te kopen. Het spel werd even onderbroken en de vrouw ging naar het toilet. Ondertussen begon de man op mij in te praten. "Dit is echt een hele rijke vrouw die graag risico neemt en met groot geld speelt. Ze wil natuurlijk haar fiches terugwinnen, maar zij weet niet dat jij elke hand zal winnen, met behulp van mij. We kunnen straks $20.000 winnen. We splitten het, 50/50". Toen was ik natuurlijk nog meer overdonderd door de vreemde situatie, maar het ging allemaal zo snel. Terwijl ik aan de praat gehouden werd (allemaal tactiek), was de vrouw weer gaan zitten. De deur was dicht. Op slot.

Het spel hervatte en de vrouw bleef verliezen (op een paar handen na). Op een gegeven moment ging ze all-in met haar fiches, om haar te volgen zou ik dat ook moeten doen. Ik had 21 in mijn hand en zou het spel winnen, afgaande op de signalen die de man had doorgegeven. De man bleef maar knipogen dus ik dacht "tja, ik speel maar mee". De vrouw had echter veel meer fiches (gekocht) dus om haar te volgen zou ik ook fiches moeten kopen. Dat doe ik niet, zei ik, want we zouden niet voor geld spelen. Bovendien had nooit iemand gezegd dat ik überhaupt een spel zou gaan spelen. De man kwam ineens met het verhaal dat ik al eerder geld had gegeven voor fiches, en kwam met $3000 aan die hij in het bakje legde, bij het andere geld. Of ik nu nog de rest van het geld wilde bijleggen. De man en ik raakte in een discussie verzeild over dat ik geen geld wilde geven, geen spel wilde spelen en dat ik naar huis wilde. De vrouw zou ons wel even alleen laten en ging weg, ze zou over een half uur terugkomen (Heel apart als je net all-in bent gegaan voor $20.000). Onze kaarten gingen in twee afgesloten enveloppen met onze namen erop, zodat het spel later hervat zou kunnen worden. Het ging allemaal in het geldkistje, en het geldkistje ging op slot. We kregen allebei een sleutel. En weg was de vrouw, de deur weer dicht en op slot. (Dan kon je toch ontsnappen? Zullen lezers denken. Nee, dat kon niet. Het ging zo snel, ik zat ingesloten in een hoek en werd aan de praat gehouden).

Toen wist ik dat het foute boel was. Allereerst begon de man heel enthousiast tegen mij dat we over een half uur allebei $10.000 zouden winnen. Maar dan moest ik alleen even zorgen dat er $17.000 in het bakje kwam, hij had er al $3000 ingelegd namens "ons" (we speelden natuurlijk als een team, maar dat wist de vrouw zogenaamd niet). En ik moest me vooral geen zorgen maken, de $17.000 kreeg ik natuurlijk gewoon weer terug zodra we hadden gewonnen (want ik had 21 in mijn handen, en de vrouw niet). Ik maakte duidelijk dat ik niet van plan was geld te geven en dat ik naar huis wilde. Ik voelde me inmiddels ernstig ongemakkelijk, en dat is zacht uitgedrukt, maar ik moest rustig blijven van mezelf. Toen werd de man boos en bedreigend. Want er zat $3000 van hem in het bakje. Als ik zou kappen zou de vrouw winnen en zou hij zijn geld kwijt zijn, door mijn schuld. Hij ging tegen me tekeer dat ik al mijn geld moest geven. Toen hij zag dat ik daarvan schrok gooide hij het weer over een andere boeg. "Wil je dan geen $10.000 winnen? Wil je dan niet dat ik het geld naar de foundation voor de straatkinderen breng?", hopende dat hij me op mijn gevoelige plekje zou raken. Ik bleef herhalen dat ik geen geld wilde en gewoon naar huis wilde. Er ging van alles over en weer, maar het komt er op neer dat de spanning toen erg opliep. De man werd boos en dreigde dat ik al mijn geld moest afgeven. De "zus" zat er al die tijd maar stilletjes bij. Op een gegeven moment voelde ik me zo bedreigd in de dichte kamer, dat ik mijn geld heb afgegeven. Ik zag geen andere uitweg, ik wilde weg. De man ging niet akkoord en wilde meer, "we konden wel even langs mijn hotel rijden of langs de pinautomaat om meer geld op te halen", zei hij. Ondertussen had ik nog extra geld, mijn pinpas, creditcard, paspoort, telefoon en camera in mijn tas, maar dat zei ik niet. Na honderd keer herhalen dat ik naar huis wilde, dat ik geen geld meer had en dat ook niet zou gaan halen, gaf hij het op. Hij had wel een andere oplossing. In het huis van zijn schoonzus lag nog wel $20.000 cash, dat mocht ik wel even ophalen met de zus, dat konden we lenen om het spel te spelen en te winnen. Vreemd verhaal natuurlijk, maar ik dacht alleen maar: "Dat betekent dat ik dit huis kan verlaten!". Dus daar ging ik mee akkoord, het spel meespelende.

Ik verliet het huis met de zus en zoon, die er ook ineens was. Het was inmiddels 21.00 uur en pikdonker, er was meer dan vier uur verstreken sinds ik de man op het bankje had ontmoet. We stapten op de motor richting de 'schoonzus' om de $20.000 op te halen. Ik bleef tegen mezelf herhalen dat er wel een moment zou komen om te ontsnappen. Daar bij het huis was ik nog te bang om weg te rennen, in de donkere en onbekende buurt. We reden een paar straten door en we stopten bij een restaurant. Of ik hier even twintig minuten wilde wachten, dan konden zij het geld ophalen. "Wel echt wachten he, we hebben je nodig om het spel te winnen en je hebt het sleuteltje van het kluisje!" zeiden ze. "Ja is goed, see you later", zei ik. Toen reden ze weg, en hield ik de eerste de beste motortaxi aan om terug te gaan naar mijn guesthouse.

Ik kwam overstuur aan bij mijn guesthouse en ik vertelde mijn kamergenoten dat ik opgelicht was. "Laat me raden, Filipino card scam?" vroeg iemand. Hij vertelde dat dit in hele grote getallen voorkomt op verschillende toeristenspots in Phnom Penh, maar ook bijvoorbeeld in Ho Chi Minh in Vietnam, en wellicht op meer plekken. Het zijn vaak bendes uit de Filipijnen (en dat zijn nog wel de leukste mensen ter wereld!), Singapore of Maleisië (Maar ze kunnen zich ook voordoen als locals). Na wat onderzoek op Google kwam ik er achter hoeveel geluk ik heb gehad. Andere toeristen zijn gedrogeerd en werden wakker op straat, alle spullen gestolen. Weer anderen konden met een pistool op hun hoofd naar de pinautomaat. Hoe ernstig deze oplichting ook is, ik was in zekere zin opgelucht voor mezelf. De groep zou me in ieder geval niet achterna komen in mijn guesthouse (want ik had nog steeds dat stomme sleuteltje van dat kluisje!).

Noem me naïef of noem me dom dat ik hier ben ingetrapt, maar ik ben van mening dat dit een psychologisch spelletje is die bijzonder goed gespeeld wordt. Ik ben backpackers tegengekomen die naar eigen zeggen "Zóóóóóóveel ervaring hebben en zóóóó'n goede intuïtie hebben, dat zou hen natuurlijk nóóóóit overkomen". Maar dat dacht ik ook, ik heb toch ook al 16 maanden in het buitenland rondgehuppeld in totaal. Misschien word je pas een ervaren reiziger als je dit soort ellende voor je kiezen krijgt. De kans dat het me nog eens overkomt is hierdoor wel gedaald. Ik vind het eigenlijk vooral heel jammer dat m'n vertrouwen de grond in is geboord. Ik heb de mooiste ervaringen tijdens mijn reizen gehad met lokale mensen, maar ik zal nu toch niet zo snel meer op een uitnodiging in gaan. En natuurlijk denk ik nu achteraf "Dit was vreemd... Dat klopt niet....Had ik maar.." Maar op dat moment gaat alles snel en ben je overweldigd door de bizarre situatie (of in het slechtste geval gedrogeerd). Het is dus een waarschuwing voor iedereen. En ik wil reizigers (of ouders van reizigers) absoluut niet afschrikken voor Cambodja, het is een prima en veilig land om in rond te reizen. Wees alleen alert, zeker op de drukke toeristen spots.

Als tips (niet alleen voor Cambodja, voor backpacken in het algemeen):

● Wees extra alert op te vriendelijke mensen/locals, zeker op de drukke toeristen spots
● Laat alarmbellen rinkelen als mensen erg gefocust zijn op je afkomst. Dit weet ik ook van andere scams in andere landen, je kunt toch snel gecharmeerd of onder de indruk zijn als mensen veel over Nederland weten te vertellen. Het kan een manier zijn om je interesse te wekken of vertrouwen te winnen
● Hoe meer ervaren je overkomt, hoe minder interessant je bent als slachtoffer. Als je iets niet vertrouwd, zeg bijvoorbeeld dat je ergens al heel vaak geweest bent, ergens al heel lang bent, dat je er werkt of dat je er familie hebt.
● Als je besluit mee te gaan met locals (wat ik vaak genoeg zonder problemen heb gedaan), focus je dan op detailszoals naam, straatnaam en omgeving. Je kunt de offline app MAPS.ME gebruiken, waarbij je altijd kunt zien waar je bent. Benoem dit desnoods subtiel, dan zijn locals ook gewaarschuwd dat je alert bent.
● En de allerbelangrijkste: Luister altijd, maar dan ook altijd, naar je intuïtie/onderbuikgevoel. Hoe aardig de betreffende mensen ook lijken, en hoezeer je ze ook teleurstelt, pech gehad. Je eigen gevoel en veiligheid gaat voor alles. Ik weet zeker dat mijn intuïtie me al genoeg geholpen heeft door weg te lopen van situaties. Nadat ik huilend en met buikpijn bij een Indiaas meisje in de coupe in de nachttrein belande, omdat ik al uren werd aangestaard door grijnzende, fluisterende, wijzende en intimiderende Indiase mannen, wist ik het. Ik zou voortaan altijd naar dat onderbuikgevoel luisteren.

Ik wil als afsluiting mijn reisverzekering Interpolis even benoemen, die deze zaak ontzettend netjes heeft afgehandeld. Er werd heel begripvol gereageerd. En toen ik geen aangifte kon/wilde doen omdat de corrupte politie me niet wilde helpen voor minder dan $40, stond het verloren geld evengoed binnen twee dagen op mijn rekening.

Ook SBS6 heeft een aflevering gemaakt over deze oplichting: http://www.sbs6.nl/programmas/oplichters-in-het-buitenland/videos/9wJqJYYfXgg3/oplichters-in-het-buitenland-11-cambodja